De komende tien jaar wil maar liefst 68% van de Nederlandse ondernemers hun bedrijf verlaten, zo blijkt uit recent onderzoek van ABN AMRO onder 519 ondernemers.
Maar terwijl de uitstroom duidelijk is, stokt de instroom van opvolgers. Ongeveer 20% van de ondernemers zoekt actief naar een opvolger — maar vindt niemand — en 22% is nog niet eens begonnen met het proces. Die vertraging kan leiden tot bedrijfsopheffingen, verlies van kennis en banen, en verminderde continuïteit.
Een belangrijke drijfveer achter deze trend is vergrijzing. Volgens data van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) is inmiddels bijna 13% van alle ondernemers (bedrijven met minstens twee werkzame personen) 65 jaar of ouder — tegenover ruim 7% in 2010.
Vooral sectoren met veel familiebedrijven — zoals landbouw, detailhandel en horeca — worden geraakt. Traditiegetrouw zouden deze bedrijven vaak binnen de familie overgaan, maar dat model brokkelt af: jongere generaties kiezen vaker andere carrières of missen de middelen om over te nemen.
Ondernemers die binnen vijf jaar willen stoppen, zijn relatief actief met opvolgen: van hen is slechts 8% nog niet begonnen. Maar bij ondernemers met een horizon van vijf tot tien jaar stelt 37% zich nog steeds niet in op opvolging.
Bovendien weet een groot deel — ongeveer een kwart — van degenen die op korte termijn willen stoppen, nog niet wie hun opvolger wordt. Dit toont dat zichtbare urgentie inderdaad leidt tot actie, maar pas laat in het proces.
Waar vroeger binnen familiebedrijven overdracht vaak vanzelfsprekend was, winnen tegenwoordig externe routes aan terrein. Onder de ondernemers die hun opvolging voorbereiden, kiest bijna een kwart voor een familielid. Vooral in landbouw en visserij blijft dat relatief vaak voorkomen.
Tegelijkertijd overwegen steeds meer ondernemers alternatieven, zoals verkoop aan strategische kopers, overname door management of personeel (management- of employee buy-out / buy-in) of verkoop aan investeerders. Die trend wordt versterkt door veranderende ambities van jongere generaties, de toegenomen complexiteit van bedrijfsvoering en de behoefte aan professionalisering.
Het loslaten van controle blijkt voor veel ondernemers de grootste emotionele drempel. Meer dan een derde worstelt daarmee — bij landbouwbedrijven is dat zelfs ongeveer 50%. Daarnaast is het bepalen van de juiste bedrijfswaarde, het doorgronden van fiscale en juridische aspecten en het vinden van passende financiering vaak ingewikkeld. De realiteit blijkt soms lager uit te vallen dan de verwachtingen — wat problematisch kan zijn als de overdracht moet dienen als pensioenvoorwaarde.
Voor familiebedrijven kan bijvoorbeeld de Bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) helpen om fiscale lasten te verlichten. Als onmiddellijke overname qua middelen of financiering niet haalbaar is, kiezen sommige ondernemers voor een achtergestelde lening, gefaseerde overdracht of geleidelijke verkoop. Onder degenen die bezig zijn met opvolging is gefaseerde verkoop (21%) het populairst.
Wanneer opvolging misloopt, staat continuïteit op het spel: opgebouwde kennis en expertise verdwijnt, werknemers verliezen hun baan en waardevolle bedrijven kunnen verdwijnen. Voor de Nederlandse economie — en dus ook voor mkb-netwerken zoals beUnited — is dat een groot verlies.
Tegelijkertijd biedt een zorgvuldig geplande overdracht kansen om bedrijven toekomstbestendig te maken: met nieuwe investeerders, vernieuwd management of externe expertise.
Begin vandaag nog met nadenken over opvolging — ook als je pas over jaren wil stoppen. Wacht niet tot de tijd dringt.
Weeg alle opties open en eerlijk af: familie, management, externe kopers, medewerkers of gefaseerde overdracht.
Betrek experts bij waardering, fiscaliteit en financiering — dat voorkomt teleurstellingen.
Denk aan continuïteit, personeel en bedrijfscultuur — een goede overdracht beschermt waarde, banen én reputatie.
Zie opvolging als strategisch moment — niet alleen als exit, maar ook als kans op vernieuwing en groei.
