Nederlanders betalen veel meer voor energie dan rest van Europa

Nederlandse huishoudens en zelfstandig ondernemers betalen veel meer voor energie dan in de meeste andere Europese landen. Met name voor gas zijn wij het kind van de rekening. De gasprijs ligt in Nederland bijna twee keer zo hoog als het gemiddelde in Europa. Dit hebben wij voor een belangrijk deel te danken aan de hoge belastingen. Ruim 37 procent van onze gasrekening (in juni 2022) bestaat uit overheidsheffingen, namelijk energiebelasting en btw. Nergens anders in Europa is dit aandeel zo groot.

Dat blijkt uit de analyse van energievergelijk.nl Hiervoor is gebruik gemaakt van cijfers uit de Household Energy Price Index (HEPI) in 33 Europese landen.

In de analyse komt naar voren:

• Welke Europese landen het meeste betalen voor energie
• Welke landen het minste betalen voor energie
• Waar de verschillen in de energieprijzen vandaan komen

Grote verschillen in gasprijzen Europa

We betalen in Nederland 0,2319 euro per kilowattuur (kWh) gas. Dat komt neer op een schrikbarende 2,25 euro per kubieke meter (m3), inclusief belastingen en netbeheerkosten. De actuele gasprijzen vind je hier.

Alleen in Zweden wordt er met 0,2378 euro per kWh (€ 2,31 per m3) nog meer betaald voor gas, maar dat komt vooral vanwege de hoge netwerkkosten en niet zozeer vanwege de hoge leveringsprijs.

Update (10 augustus 2022)

Uit de nieuwe maandelijkse analyse van deze site blijkt dat Nederlandse huishoudens nu de hoogste gasprijs van Europa betalen.

Op bovengenoemde link vind je ook de nieuwe grafiek met de gasprijzen per land.

Overzicht gasprijzen Europa

Een overzicht van de Europese gasprijzen, cijfers: HEPI (juni 2022) :

Let op: de gasprijzen worden weergegeven in euro per kWh. Dat komt omdat gas in de meeste landen wordt afgerekend per kWh, in plaats van per m3. Bovendien kan de verbrandingswarmte van gas verschillen per land, wat betekent dat je met 1 m3 aardgas soms meer of minder warmte kunt opwekken.

Twee keer zo hoog als gemiddelde

Het is voor huishoudens geen fijn nieuws dat de gasprijs in Nederland bijna twee keer zo hoog is als het gemiddelde in heel Europa. 2,5 miljoen huishoudens dreigen in de financiële problemen te komen of zijn dat al, stelt het Nibud.

We hebben onze hoge gasprijs voor een belangrijk deel te danken aan de hoge belastingen. Ruim 37 procent van onze gasrekening (in juni) bestaat uit overheidsheffingen, namelijk energiebelasting en btw. Nergens anders in Europa is dit aandeel zo groot.

Koen Kuijper (Energievergelijk.nl)

Door het stijgen van de kale gasprijs is het aandeel overheidsheffingen in relatieve zin weer afgenomen en ligt (augustus 2022) op circa 25 procent.

Maar er zijn meer oorzaken voor ons hoge energieprijzen. Zo zijn we voor onze elektriciteitsproductie altijd afhankelijk geweest van gas, terwijl landen om ons heen een groter aandeel waterkracht-, kolen- of kernenergie in hun energiemix hebben. Die zijn daardoor minder afhankelijk van gasleveringen.

57 procent van de Nederlandse gaskosten bestaan uit vaste en variabele leveringskosten die worden betaald aan de energieleverancier. En iets meer dan 6 procent wordt toegeschreven aan de netbeheerkosten.

Buurlanden goedkoper

In de staafdiagram is goed te zien dat gas in onze buurlanden beduidend goedkoper is dan bij ons. In Duitsland betaalt een huishouden ruim 14 eurocent per kWh en in België (Brussel) ruim 12 eurocent, bijna de helft van het tarief in Nederland.

In Oost-Europa is de gasprijs voor huishoudens nog veel lager. De Hongaren zitten voor een dubbeltje op de eerste rij met een kostenplaatje van 2,7 cent per kWh gas. Dat mogelijk voor een deel omdat de Hongaren hun gas feitelijk betalen in Roebels. Ook zijn er prijsplafonds.

Ook huishoudens in Servië en Kroatië hebben ‘goedkoop’ gas voor respectievelijk 3,3 en 5,2 eurocent per kWh.

Ook Nederlandse stroomprijzen aan hoge kant

Ook voor stroom betalen huishoudens in Nederland bovengemiddeld veel. Al is het verschil minder groot dan bij gas. Volgens de prijsindex betalen we 30,5 eurocent per kWh, wat 4 cent meer is dan het Europese gemiddelde. Daarmee komt Nederland op de 10e plaats in Europa.

Italië spant de kroon met een tarief van ruim 51 eurocent per kWh. Ook het VK, Denemarken en Oostenrijk zijn schrijnend duur met stroomprijzen boven de 45 eurocent per kWh.

Overzicht stroomprijzen Europa

Een overzicht van de Europese stroomprijzen, cijfers: HEPI (juni 2022):

Buurlanden iets duurder

Onze buren, Duitsland en België, betalen iets meer voor stroom dan wij: de kWh-prijs komt uit op respectievelijk 40 en 35 cent. Dat is een verschil 15 tot 30 procent in vergelijking met Nederland.

Maar in veel andere Europese landen ligt de stroomprijs voor huishoudens weer een stuk lager dan bij ons, bijvoorbeeld in Zweden, Finland, Zwitserland en Noorwegen.

Opnieuw is Hongarije het meest goedkoop met een stroomprijs van 10 cent per kWh. Een factor 3 verschil met Nederland.

2021 versus 2022

Als we kijken naar de HEPI-cijfers van juni 2021, blijkt dat de elektriciteitsrekeningen in alle EU-hoofdsteden met gemiddeld 42 procent zijn gestegen, terwijl de gasprijzen met maar liefst 83 procent zijn toegenomen.

Oorzaak

De oorzaak voor de hoge energieprijzen is inmiddels voor de meeste mensen duidelijk: de Russische invasie van Oekraïne. De daaropvolgende onzekerheid over energieveiligheid en de beperkingen en stopzettingen van van Russisch aardgas richting de EU hebben de energieprijzen tot recordhoogten gebracht.

Benieuwd naar de actuele energieprijzen in Nederland? Op deze pagina worden de ontwikkelingen bijgehouden.

Waarom liggen de energieprijzen in Nederland zo hoog?

Maar hoe komt het dan dat de energierekening voor Nederlandse huishoudens alsnog zoveel hoger is dan in de rest van Europa? Energievergelijk.nl zocht het uit en deed onder meer navraag bij VaasaETT, een energieadviesbureau dat is gespecialiseerd in complexe vraagstukken rondom energiegebruik.

Zoals eerder genoemd, spelen de hoge energiebelastingen en heffingen een belangrijke rol. Toch is er meer aan de hand.

Alles in de energiemarkt draait om vraag en aanbod. Het spel wordt bepaald een reeks van verschillende factoren:

• Regulering en overheidsingrijpen
• De nationale energieproductiemix
• De geopolitieke situatie
• Invoerdiversificatie
• Milieukosten
• Weersomstandigheden

We bespreken er 3 die de grootste invloed hebben op de energieprijzen van Europese huishoudens.

1. Prijsplafonds

In een aantal Europese landen wordt de klein-of groothandelsprijzen voor stroom en gas gereguleerd door de overheid.

Zo is er in veel Europese landen een wettelijk maximum ingesteld voor de prijs die een energieleverancier mag vragen voor stroom en gas. Met name in de minder welvarende Europese landen gelden dergelijke prijsplafonds. Ook wordt er soms een compensatie ingebouwd, zodat mensen hun stroomrekening kunnen blijven betalen.

Een aardig voorbeeld is Roemenië, waar de prijs voor elektriciteit is gelimiteerd tot maximaal 16 eurocent per kWh. Deze gereguleerde prijs is aantoonbaar onder de winstprijs, waardoor veel leveranciers momenteel opereren met negatieve marges, vooral in gereguleerde markten.

In Nederland zijn er geen prijsplafonds. Het enige wat de overheid kan doen, is het verlagen van de energiebelasting en btw op stroom en gas. Beiden zijn gebeurd dit jaar.

Koen Kuijper (Energievergelijk.nl)

2. Energiemix

De andere belangrijke factor voor de energieprijs van de eindgebruiker is de energiemix in een land. Die kan tussen landen onderling sterk verschillen.

Landen die veel waterkracht, kolen of kernenergie hebben in hun energiemix, kennen over het algemeen lagere energieprijzen dan landen met relatief meer gasgestookte elektriciteitscentrales, zoals Nederland.

In Polen bijvoorbeeld, ligt de stroom- en gasprijs nog relatief laag, omdat Polen nog een grote voorraad kolen heeft en daar dan ook gretig gebruik van maakt in diens kolencentrales.

Andere landen, zoals Finland en Noorwegen hebben een groot aandeel waterkracht in hun energiemix, waardoor ze veel minder afhankelijk zijn van gas uit Rusland. Ook Frankijk is door de forse capaciteit kernenergie veel minder afhankelijk van Russische gasleveranties.

Koen Kuijper (Energievergelijk.nl)

Een ander interessant voorbeeld is Zwitserland. Daar wordt 40 procent van de huizen verwarmt door een olieproduct in plaats van gas. Het land is voor haar warmtevoorziening daarom minder afhankelijk van gasimport. Een sterke Zwitserse Franc zorgt er tegelijkertijd voor dat er tegen een gunstige prijs Amerikaanse olieproducten kunnen worden aangeschaft.

Door de verschillen in de energiemix liggen de kale leveringsprijzen voor stroom en gas in veel landen een stuk lager dan in Nederland.

3. Marktverschillen en concurrentie

De Nederlandse energiemarkt is vrij uniek vergeleken met de rest van Europa en dat beïnvloedt de kosten voor de eindgebruiker.

De Nederlandse energiemarkt reageert veel meer op veranderingen in groothandelsprijzen dan de meeste andere markten in Europa.

Rafaila Grigoriou (Project Manager, HEPI)

Zo bieden veel Nederlandse energiemaatschappijen stroom en gas aan tegen een vaste prijs. Maar als de inkoopprijzen vervolgens stijgen, kost dit de leverancier erg veel geld.

Dit risico op prijsstijgingen wordt vaak afgedekt door het doen van een andere investering. Dit wordt ook wel ‘hedging’ genoemd. Maar aan dit ‘hedgen’ zitten wel kosten verbonden, die uiteindelijk weer worden doorberekend aan huishoudens.

Veel Nederlandse bedrijven willen op dit moment niet eens nieuwe klanten winnen. Dat komt dus voor een belangrijk deel vanwege deze hedgingrisico’s.

Rafaila Grigoriou (Project Manager, HEPI)

Ter vergelijking: Duitse nutsbedrijven kennen een langetermijninkoop voor hun hedgingstrategieën, waardoor ze in staat zijn lagere lagere energieprijzen voor de consument te realiseren.

Vaste contracten van een jaar of langer worden op dit moment eigenlijk niet meer aangeboden in Nederland, blijkt ook uit de energievergelijker. De situatie op de energiemarkt is simpelweg nog te onzeker.

Bron en info over het onderzoek

De data en achtergrondinformatie over dit onderzoek vind je hier terug. Voor vragen of opmerkingen kunt u contact op nemen met Koen Kuijper via:

• koen@energievergelijk.nl
• 010 – 32 20 011